ZNAK ORŁA

ZNAK ORŁA

W ostatnich latach archeologia polska wzbogaciła się o bezcenne znalezisko najstarszego wyobrażenia polskiego orła białego z doby przed przyjęciem przez Polskę chrześcijaństwa. Odkrycie to wywołało wielkie poruszenie w środowisku profesjonalistów i ponownie ożywiło dyskusję na temat genealogii naszego godła państwowego. godzi się przeto nawiązać do tej rewelacji i ukazać pełny walor tego odkrycia. Bardzo późna, XVI wieczna legenda stara się wyjaśnić pochodzenie naszego godła narodowego. Mianowicie Marcin Bielski w swej Kronice Polskiej utrzymuje, iż praojciec Lech zdecydował się osiedlić w miejscu, które nazwał Gnieznem, „iż tam widział, pełno gniazd orłowych po drzewie. Stądże i na chorągwiach swych kazał kłaść białego orła za herb, a od tego czasu to królestwo polskiego tego klejnotu używa”. Ta romantyczna legenda nie wytrzymuje konfrontacji z poznanymi faktami historycznymi, a prawda na ten temat, genezy naszego godła państwowego, przedstawia się inaczej. Nie jest ona jakby się zdawało tak prosta, nasze godło państwowe wykształciło się w procesie sakralizacji władzy politycznej, w trakcie przystosowywania przed tysiącem lat starej religii pogańskiej do nowych potrzeb społeczeństwa wieloklasowego i zabiegów około powstania dynastii panującej z gromowładnym Bogiem nieba, wszechwładnym Perunem, którego atrybutem był właśnie orzeł.

Przypomnę w związku z tym niedawne odkrycie dokonane przez zespół profesora Władysława Filipowiaka we wczesnopiastowskim porcie nadbałtyckim, Wolinie, przy ujściu Odry. Znaleziono tam drewniany, cylindrycznie wydrążony schowek w kształcie wisiorka z uszkiem, którego rurkowata próżnia mogła służyć za pojemnik mieszczący kawałek wałeczkowatego belemnita uchodzącego w folklorze od niepamiętnych czasów za strzałkę piorunową. Na wierzchu owego pojemnika w w rodzaju namiastki metalowej kaptorgii, acz cylindrycznego kształtu, wyryto orła w heraldycznym ujęciu.

Skojarzenie orła ze schowkiem przeznaczonym zapewne dla strzałki piorunowej zdaje się wskazywać na to, że ów talizman był związany z uranicznym Bóstwem nieba i burzy, gromowładnym Perunem, uchodzącym za słowiańską replikę prastarego, patriarchalnego, aryjskiego Bóstwa uranicznego. Warto podkreślić, że celtycki Bóg burzy i pioruna Taranis był wyobrażany w postaci orła.
Przy ujściu bowiem Odry, skąd pochodzi opisane, najstarsze nasze wyobrażenie orła, przejawiły się właśnie silne wpływy celtyckie. Orzeł był w mitologii greckiej i rzymskiej ptakiem gromowładnego Zeusa - Jowisza, władcy wszystkich Bogów, ptakiem dzierżącym w szponach pioruny. Stał się przeto kapitalnym symbolem władzy zwierzchniej, jej potęgi i majestatu, pożądanym emblematem dla ambitnych władców. Związek tego najstarszego wyobrażenia orła z polskim godłem narodowym zdaje się być oczywisty. Należałoby przeto wywodzić nasze godło z atrybutu gromowładnego, uranicznego Peruna. W starożytnym Rzymie ów sakralny orzeł Jowisza był równocześnie symbolem władzy cesarskiej. Odnawiając idee cesarstwa, Karol Wielki miał przywrócić rzymskiego orła na znak swej władzy. Naśladując Karolingów polscy władcy sięgnęli do zasobów emblematów symbolicznych rodzimej religii słowiańskiej posłużywszy się w tym celu orłem, atrybutem uranicznego, gromowładnego Peruna.

Sądzę, iż zapewne jeszcze przed przyjęciem chrztu książe polski Mieszko I piast lub jego ojciec, ambitny budowniczy ponadplemiennego państwa polskiego, uznał za stosowne na wzór karoliński przyswoić sobie jako znak osobisty ów symbol potęgi, władzy i majestatu będący atrybutem władzy wszystkich Bogów. Widziałbym w tym również przejaw zabiegów usiłujących dostosować starą, pogańską ideologię religijną do potrzeb rodzącego się ponadplemiennego państwa we wczesnofeudalnej rzeczywistości społeczno - politycznej. Aktem tym panujący wyraził swoją eksponowaną pozycję szczególnie protegowanego przez najwyższe Bóstwo nieba . Z chwilą przyjęcia judeo - chrześcijaństwa orzeł z rodzimego znaku osobistego władcy wyrażającego szczególną nad nim protekcję Boga nieba Peruna, stał się w ogóle znakiem dynastii piastowskiej, by w końcu po upływie prawie czterech wieków za króla Władysława Łokietka przeobrazić się w znak państwowy, w godło państwa polskiego / … /

ŻYWIOŁ